هارد دیسک یکی از اصلی ترین بخشهای ذخیره سازی اطلاعات در سیستم های کامپیوتری است و نقش حیاتی در عملکرد روان و صحیح دستگاه ها دارد. خرابی هارد دیسک میتواند منجر به از دست رفتن اطلاعات مهم و مشکلات فنی بسیاری شود. در مقاله چه زمانی باید هارد دیسک خود را تعویض کنیم؟ به بررسی علائم خرابی هارد دیسک، علت خرابی هارد، و زمان مناسب برای تعویض هارد یا ارتقاء به نوع دیگری از حافظه میپردازیم.
یکی از مهمترین موضوعاتی که هر کاربر باید به آن توجه کند، نشانه ها و علائم خرابی هارد است. در ادامه به برخی از این علائم اشاره می کنیم:
صدای عجیب و غیرمعمول: اگر از هارد دیسک شما صداهای کلیک یا خراشیدن می آید، این میتواند نشانه خرابی مکانیکی باشد.
کاهش سرعت عملکرد سیستم: هارد دیسک های در حال خراب اغلب سرعت انتقال داده ها و عملکرد کلی سیستم را کاهش میدهند.
خطاهای مکرر در فایل ها: عدم دسترسی به فایل ها یا خرابی ناگهانی آنها یکی دیگر از نشانه های خرابی هارد دیسک است.
هارد دیسک ها یکی از اجزای حیاتی در سیستم های کامپیوتری هستند که تمامی داده ها و اطلاعات مهم ما را ذخیره میکنند. خرابی هارد دیسک نه تنها میتواند به از دست رفتن داده ها منجر شود، بلکه میتواند زمان و هزینه زیادی برای بازیابی داده ها به همراه داشته باشد. در این مقاله، عوامل مختلفی که منجر به خرابی هارد دیسک میشوند، بررسی خواهند شد و همچنین نکاتی برای افزایش طول عمر این قطعه مهم ارائه خواهد شد.
فرسایش طبیعی
هارد دیسک ها به مرور زمان و با استفاده مداوم دچار فرسودگی میشوند. هر هارد دیسک یک عمر مشخص دارد و با گذشت زمان، احتمال خرابی آن افزایش می یابد.
ضربه و آسیب فیزیکی
هارد دیسک ها به دلیل ساختار مکانیکی خود در برابر ضربات حساس هستند. ضربه یا لرزش شدید میتواند به قطعات داخلی آسیب بزند و باعث خرابی آنها شود.
مشکلات حرارتی
افزایش دمای محیط و عدم تهویه مناسب، یکی از عوامل اصلی خرابی هارد دیسک‌ها است. دمای بالا باعث انبساط قطعات داخلی شده و در طول زمان منجر به خرابی میشود.
نوسانات برق
نوسانات شدید برق، به ویژه در زمان‌هایی که سیستم روشن یا خاموش میشود، میتواند به قطعات حساس داخل هارد دیسک آسیب بزند و موجب خرابی آن شود.
فرکانس بالای عملیات خواندن و نوشتن
عملیاتهای خواندن و نوشتن مکرر بر روی هارد دیسک فشار زیادی وارد میکند. این موضوع میتواند موجب افزایش استهلاک قطعات و در نتیجه خرابی زودهنگام هارد دیسک شود. در بخش بعدی به بررسی دقیق‌تر این موضوع با استفاده از یک نمودار خواهیم پرداخت.
در این بخش، به بررسی تأثیر عوامل مختلف بر نرخ خرابی سالانه‌ی (AFR) هارد دیسک‌های سه ساله میپردازیم. نمودار زیر نشان‌دهنده‌ی نرخ خرابی سالانه به عنوان تابعی از درصد استفاده از هارد دیسک در شرایط دما و فرکانس های مختلف عملیات است.
توضیحات نمودار:
Base Value (مقدار پایه): این حالت بدون تغییر دما و فرکانس خاصی نمایش داده شده است و به عنوان مقدار پایه در نظر گرفته میشود.
Frequency = 250 در ماه، دما = 35 درجه سانتی‌گراد: هارد دیسک در حالت 250 عملیات در ماه و در دمای 35 درجه سانتی‌گراد کار میکند.
Frequency = 350 در ماه، دما = 35 درجه سانتی‌گراد: افزایش تعداد عملیات به 350 در ماه و دمای 35 درجه سانتی‌گراد.
Frequency = 250 در ماه، دما = 40 درجه سانتی‌گراد: عملکرد هارد دیسک در تعداد 250 عملیات در ماه و دمای 40 درجه سانتی‌گراد.
Frequency = 350 در ماه، دما = 40 درجه سانتی‌گراد: حالتی با تعداد عملیات 350 در ماه و دمای بالاتر (40 درجه سانتی‌گراد).
تحلیل نمودار: این نمودار نشان میدهد که افزایش دما و فرکانس عملیات تاثیر منفی بر عمر هارد دیسک دارد. دمای بالاتر (40 درجه سانتی‌گراد) به نسبت افزایش فرکانس تاثیر بیشتری بر نرخ خرابی دارد. به علاوه، استفاده از دیسک در درصدهای بهینه‌ای مانند 40% تا 70% می تواند باعث کاهش نرخ خرابی شود.
نگهداری در دمای مناسب
تهویه مناسب و خنک نگه داشتن سیستم میتواند به کاهش دمای هارد دیسک کمک کرده و احتمال خرابی آن را کاهش دهد.
استفاده از محافظهای برق
نوسانات برق به راحتی میتوانند به قطعات حساس هارد آسیب بزنند. استفاده از محافظهای برق یا UPS میتواند از سیستم در برابر نوسانات برق محافظت کند.
کاهش فرکانس عملیات های غیر ضروری
کاهش عملیاتهای غیر ضروری میتواند فشار کمتری به هارد دیسک وارد کند و از استهلاک زودرس آن جلوگیری کند.
پشتیبان گیری منظم از داده ها
حتی با رعایت تمامی نکات پیشگیرانه، همیشه امکان خرابی وجود دارد. پشتیبان گیری منظم از داده‌ها میتواند از از دست دادن اطلاعات مهم جلوگیری کند. برای بک آپ گیری هارد میتونید به مقاله آموزش بک آپ گرفتن از هارد رو مطالعه کنید.
مطالعه بیشتر : معرفی بهترین نرم افزار بکاپ گیری از هارد رو حتما مطالعه کنید.
کاهش سرعت عملکرد: اگر SSD بطور ناگهانی دچار افت شدید سرعت شود، ممکن است نشانه ای از خرابی باشد. کاهش سرعت معمولاً در نوشتن و انتقال داده ها بیشتر مشهود است.
مشکل در بوت شدن سیستم: اگر سیستم شما در بوت شدن دچار مشکل شده یا پیغام های خطا نمایش میدهد، ممکن است SSD شما دچار خرابی شده باشد. مشکلات بوت بخصوص زمانی بروز می کنند که فایل های مهم سیستم عامل دچار آسیب شده باشند.
ناپدید شدن فایل ها یا خرابی داده ها: اگر فایل هایی که در SSD ذخیره کرده اید ناپدید میشوند یا دچار خرابی میشوند، این میتواند یکی از علائم هشدار دهنده خرابی SSD باشد.
پیغام خطای S.M.A.R.T: سیستم عامل ها معمولاً از طریق فناوری
S.M.A.R.T (Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology) وضعیت سلامتی SSD را بررسی می کنند. اگر پیغام خطای S.M.A.R.T دریافت کردید، ممکن است SSD شما دچار مشکل شده باشد.
هنگ کردن های مکرر سیستم: اگر سیستم شما به‌طور مکرر هنگ میکند، مخصوصاً هنگام ذخیره یا خواندن داده ها، این میتواند نشانه ای از خرابی SSD باشد.
درایوهای حالت جامد (SSD) به دلیل ساختار الکترونیکی خود نسبت به هارد دیسک های مکانیکی (HDD) کمتر دچار خرابی فیزیکی میشوند. با این حال، SSDها نیز به مرور زمان دچار فرسودگی می شوند و ممکن است خراب شوند. در زیر به برخی از علل و علائم خرابی SSD پرداخته شده است.
محدودیت تعداد نوشتن: هر سلول حافظه‌ی SSD دارای محدودیت نوشتن است. با تکرار زیاد عملیات نوشتن و پاک کردن، سلول های حافظه فرسوده می شوند و به مرور زمان توانایی ذخیره داده را از دست میدهند. این مسئله به‌خصوص برای SSDهای نوع TLC و QLC محسوس تر است.
خرابی کنترلر: کنترلر SSD وظیفه مدیریت عملیات خواندن و نوشتن داده ها را بر عهده دارد. خرابی کنترلر میتواند باعث از دست رفتن داده ها یا کندی عملکرد شود.
نوسانات برق: نوسانات برق و قطع ناگهانی جریان میتواند به قطعات الکترونیکی SSD آسیب برساند و باعث خرابی شود. برخی SSDهای پیشرفته تر دارای مدارهای محافظ در برابر نوسانات هستند، اما بسیاری از مدل های ارزانتر این ویژگی را ندارند.
داغ شدن بیش از حد: SSDها معمولاً در دماهای بالا بهتر عمل نمی کنند. دمای بیش از حد میتواند عمر سلول های حافظه و عملکرد SSD را کاهش دهد.
خرابی نرم‌افزار و به روزرسانی های معیوب Firmware: برخی به روزرسانی های سیستم عامل یا Firmware میتوانند باعث اختلال در عملکرد SSD شوند و در مواردی حتی باعث از کار افتادن آن شوند.
با توجه به نمودار زیر که نرخ خرابی سالانه (AFR) برای درایوهای SSD و HDD، میتوان تحلیل زیر را برای SSDها انجام داد:
پایداری درایوهای SSD در طول سالها: برخلاف HDDها که با گذشت زمان دچار افزایش قابل توجهی در نرخ خرابی میشوند، SSDها در طول ۸ سال مورد بررسی نرخ خرابی نسبتاً پایینی دارند که زیر ۱.۰۵٪ باقی مانده است.
نوسانات اندک: اگرچه نرخ خرابی SSD در سالهای مختلف کمی تغییر میکند (برای مثال، از ۰.۸۴٪ در سال دوم به ۱.۰۵٪ در سال چهارم)، این نوسانات جزئی است و نشان دهنده ی پایداری بالای SSDها در مقایسه با HDDها است.
نرخ خرابی ثابت در سالهای پایانی: نرخ خرابی SSDها پس از چهار سال به ثبات نسبی رسیده و حدود ۰.۹۰٪ تا ۰.۹۲٪ باقی میماند، که این موضوع نشان میدهد SSDها حتی پس از سالها استفاده، عملکرد پایداری دارند.
برای ارائه دید بهتر، در اینجا دوباره جدول مقایسه SSD و HDD رو براتون درست کردم:
| سال | درصد نرخ خرابی AFR برای HDD | درصد نرخ خرابی AFR برای SSD |
|---|---|---|
| 1 | 0.66% | 0.00% |
| 2 | 1.54% | 0.84% |
| 3 | 1.38% | 0.79% |
| 4 | 1.83% | 1.05% |
| 5 | 3.55% | 0.92% |
| 6 | 5.23% | 0.89% |
| 7 | 6.26% | 0.90% |
| 8 | 6.93% | 0.91% |
این جدول نشان می دهد که هارد SSD در طولانی مدت نرخ خرابی پایینی دارند، در حالی که HDDها با گذشت زمان نرخ خرابی بالاتری پیدا میکنند. این تفاوت میتواند در تصمیم گیری برای انتخاب نوع هارد بسته به نیازها و بودجه ی کاربر مفید باشد.
برای اینکه بتوانید قبل از وقوع خرابی از وضعیت هارد دیسک خود مطلع شوید، می‌توانید از نرم افزارهای مختلفی مانند CrystalDiskInfo یا Hard Disk Sentinel استفاده کنید. این نرم‌افزارها به شما اطلاعاتی از وضعیت دما، سلامت کلی و هشدارهای احتمالی را نمایش میدهند و می توانند به عنوان یک ابزار پیشگیرانه برای تعویض به موقع هارد عمل کنند.
اگر با مشکلاتی در هارد دیسک خود مواجه هستید، دو گزینه دارید: تعمیر یا تعویض. تعمیر هارد دیسک ممکن است در کوتاه مدت به صرفه به نظر برسد، اما در اکثر موارد، تعویض به جای تعمیر گزینه مطمئن تری است. هزینه تعمیر هارد دیسک می تواند به خرید یک هارد جدید نزدیک شود، در حالی که با تعویض، اطمینان بیشتری از عملکرد صحیح دستگاه خواهید داشت.
اگر سیستم شما کند هست و نیاز به سرعت بالای سیستم هم دارید، ارتقاء به هارد SSD انتخابی عاقلانه است. SSDها با توجه به سرعت بالای خواندن و نوشتن، عملکرد سیستم را به طرز چشمگیری افزایش می دهند. ارتقاء از HDD به SSD میتواند به طول عمر مفید و سرعت سیستم شما اضافه کند.
در مواردی که هارد دیسک به طور کامل خراب نشده و فقط بخش خاصی از آن مشکل دارد، ممکن است بتوانید با تعمیر آن، اطلاعات خود را بازیابی کنید. با این حال، تعمیر هارد دیسک معمولاً به اندازه تعویض آن کارآمد نیست و فقط در موارد خاصی پیشنهاد میشود، به خصوص اگر اطلاعات بسیار مهمی روی آن داشته باشید.
برخی از تکنولوژی های جدید می توانند به افزایش طول عمر هارد دیسک‌ها کمک کنند. برای مثال، هاردهای SSD امروزی به تکنولوژی‌هایی مانند Wear Leveling و TRIM مجهز شده اند که باعث توزیع متعادل نوشتن داده ها روی تمام سلول های حافظه و افزایش عمر مفید هارد میشود. همچنین، در هاردهای HDD، استفاده از تکنولوژی های بهینه سازی دما می تواند کارایی و طول عمر آنها را بهبود بخشد.
تعویض به موقع هارد دیسک از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند عملکرد سیستم شما را تضمین کند. با توجه به علائم خرابی و استفاده از نرم افزارهای تشخیص سلامت، می توانید وضعیت هارد دیسک خود را بهتر کنترل کنید و در زمان مناسب تصمیم به تعویض یا ارتقاء آن بگیرید. همچنین، توصیه می شود که همیشه از اطلاعات خود نسخه پشتیبان داشته باشید تا در صورت بروز مشکل، از خطر از دست دادن داده ها جلوگیری کنید.
امید وارم هارد سیستمتون خراب نشه ولی اگه شده با این مقاله بتونید علت خرابی هارد سیستمتون رو پیدا کنید.
تمامی حقوق برای فروشگاه SSD128 محفوظ می باشد. © 2024
